Էկոմիջանցքների պահպանություն համայնքային էկոտուրիզմի զարգացման միջոցով

Ծրագրի մանրամասներ և արդյունքներ

Ծրագրի հիմնական նպատակը Հայաստանի և Բնության պահպանության միջազգային միության (IUCN) Կարմիր գրքերում գրանցված խոշոր կաթնասունների միգրացիոն ուղիների և կենսաբազմազանության այլ տեսակների բնական միջավայրերի պահպանումն է, ինչպես նաև Վայոց ձորի մարզի ընտրված տարածքներում տեղի բնակչության սոցիալ-տնտեսական պայմանների բարելավումը: Ծրագիրը միտված է կենսաբազմազանության համար նպաստավոր գործելակերպի ներդրմամբ մեղմել մարդու բացասական ազդեցությունը բնության վրա, բարձրացնել խոցելի տարածքների և բնական միջավայրերի պահպանման վերաբերյալ տեղի բնակչության իրազեկվածությունը, ինչպես նաև բարձրացնել տեղական կենսաբազմազանության կարևորության և արժեքի գիտակցումը: 

Թիրախային մակերեսն ընդգրկում է 1000 հեկտար տափաստանային և լեռնա-տափաստանային լանդշաֆտներ Ազատեկ և Զեդեա գյուղական բնակավայրերի հողատարածքներում: Այս տարածքը, Բնության համաշխարհային հիմնադրամի կողմից սահմանված, Փոքր Կովկասի բնապահպանական միջանցքի մի մասն է և չափազանց հարուստ է միջազգային և ազգային Կարմիր գրքերում գրանցված ինչպես ազգային, այնպես էլ համաշխարհային նշանակություն ունեցող տեսակներով: Այն նաև միգրացիոն միջանցք է ծառայում մի շարք վտանգված տեսակների համար, ինչպիսիք են հայկական մուֆլոնը (Ovis landmarktailis), բեզոարյան այծը (Capra aegagrus aegagrus) և կովկասյան ընձառյուծը (Panthera pardus): Ինչպես շատ այլ ոլորտներում, վերջին տասնամյակների մարդածին գործոնները՝ հատկապես որսագողությունը, խոտաբույսերի չկարգավորված հավաքումը, անկանոն գյուղատնտեսական գործունեությունը, ժամանցը (հանգիստ) և այլն, զուգակցված գյուղական աղքատության բարձր մակարդակի հետ, նշանակալի բացասական ազդեցություն են թողել շրջակա միջավայրի վրա և շարունակում են սպառնալ այս կարևոր էկոհամակարգերի ամբողջականությանը: Ուստի, նախագիծը հիմնականում կկենտրոնանա գյուղական համայնքների համար եկամուտի այլընտրանքային աղբյուրների զարգացման, բնապահպանական գործունեության մեջ տեղի բնակչության ներգրավման վրա՝ զուգակցված բնապահպանական իրազեկման լայնածավալ արշավների հետ: 

Ծրագիրն իրականացվելու է տեղական իշխանությունների և գյուղական բնակչության հետ սերտ համագործակցության միջոցով, ինչպես նաև Բնության համաշխարհային հիմնադրամի (WWF) հայաստանյան գրասենյակի տեխնիկական աջակցությամբ և համատեղ ֆինանսավորմամբ: 

Նախագծի արդյունքները

Նախագծի ակնկալվող արդյունքները.

• Էկոհամակարգի վիճակի և կենսաբազմազանության տվյալների հավաքում և ամփոփում տվյալների բազայում

• Թիրախային տարածքների երաշխավորված պաշտպանում և պահպանում 

• Էկոտուրիզմի զարգացման համար անհրաժեշտ ենթակառուցվածքների (ճամբար, տեղեկատվական կենտրոն, դիտակետեր) ստեղծում

• Ազատեկ բնակավայրում արտաքին էներգախնայող (LED) լուսավորության տեղադրում

• Զբոսաշրջության ծառայությունների և ժամանակակից տեխնոլոգիաների ներդրում համայնքում

• Բնապահպանական խնդիրների վերաբերյալ տեղի բնակչության, հատկապես երիտասարդների, իրազեկվածության բարձրացում:

Ծրագրի հիմնական նպատակը Հայաստանի և Բնության պահպանության միջազգային միության (IUCN) Կարմիր գրքերում գրանցված խոշոր կաթնասունների միգրացիոն ուղիների և կենսաբազմազանության այլ տեսակների բնական միջավայրերի պահպանումն է, ինչպես նաև Վայոց ձորի մարզի ընտրված տարածքներում տեղի բնակչության սոցիալ-տնտեսական պայմանների բարելավումը: Ծրագիրը միտված է կենսաբազմազանության համար նպաստավոր գործելակերպի ներդրմամբ մեղմել մարդու բացասական ազդեցությունը բնության վրա, բարձրացնել խոցելի տարածքների և բնական միջավայրերի պահպանման վերաբերյալ տեղի բնակչության իրազեկվածությունը, ինչպես նաև բարձրացնել տեղական կենսաբազմազանության կարևորության և արժեքի գիտակցումը: 

Թիրախային մակերեսն ընդգրկում է 1000 հեկտար տափաստանային և լեռնա-տափաստանային լանդշաֆտներ Ազատեկ և Զեդեա գյուղական բնակավայրերի հողատարածքներում: Այս տարածքը, Բնության համաշխարհային հիմնադրամի կողմից սահմանված, Փոքր Կովկասի բնապահպանական միջանցքի մի մասն է և չափազանց հարուստ է միջազգային և ազգային Կարմիր գրքերում գրանցված ինչպես ազգային, այնպես էլ համաշխարհային նշանակություն ունեցող տեսակներով: Այն նաև միգրացիոն միջանցք է ծառայում մի շարք վտանգված տեսակների համար, ինչպիսիք են հայկական մուֆլոնը (Ovis landmarktailis), բեզոարյան այծը (Capra aegagrus aegagrus) և կովկասյան ընձառյուծը (Panthera pardus): Ինչպես շատ այլ ոլորտներում, վերջին տասնամյակների մարդածին գործոնները՝ հատկապես որսագողությունը, խոտաբույսերի չկարգավորված հավաքումը, անկանոն գյուղատնտեսական գործունեությունը, ժամանցը (հանգիստ) և այլն, զուգակցված գյուղական աղքատության բարձր մակարդակի հետ, նշանակալի բացասական ազդեցություն են թողել շրջակա միջավայրի վրա և շարունակում են սպառնալ այս կարևոր էկոհամակարգերի ամբողջականությանը: Ուստի, նախագիծը հիմնականում կկենտրոնանա գյուղական համայնքների համար եկամուտի այլընտրանքային աղբյուրների զարգացման, բնապահպանական գործունեության մեջ տեղի բնակչության ներգրավման վրա՝ զուգակցված բնապահպանական իրազեկման լայնածավալ արշավների հետ: 

Ծրագիրն իրականացվելու է տեղական իշխանությունների և գյուղական բնակչության հետ սերտ համագործակցության միջոցով, ինչպես նաև Բնության համաշխարհային հիմնադրամի (WWF) հայաստանյան գրասենյակի տեխնիկական աջակցությամբ և համատեղ ֆինանսավորմամբ: 

Նախագծի արդյունքները

Նախագծի ակնկալվող արդյունքները.

• Էկոհամակարգի վիճակի և կենսաբազմազանության տվյալների հավաքում և ամփոփում տվյալների բազայում
• Թիրախային տարածքների երաշխավորված պաշտպանում և պահպանում 
• Էկոտուրիզմի զարգացման համար անհրաժեշտ ենթակառուցվածքների (ճամբար, տեղեկատվական կենտրոն, դիտակետեր) ստեղծում
• Ազատեկ բնակավայրում արտաքին էներգախնայող (LED) լուսավորության տեղադրում
• Զբոսաշրջության ծառայությունների և ժամանակակից տեխնոլոգիաների ներդրում համայնքում
• Բնապահպանական խնդիրների վերաբերյալ տեղի բնակչության, հատկապես երիտասարդների, իրազեկվածության բարձրացում: